به نقل از «خبرگزاری آریا»

برگزاري نشست آينده دانشگاه ايراني و مسئله آزادانديشي

تاریخ انتشار: ۱۹ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۵۳۱۸۴

خبرگزاری آریا-نشست آینده دانشگاه ایرانی و مسئله آزاداندیشی به میزبانی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی و همکاری اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری آریا،نشست آینده دانشگاه ایرانی و مسئله آزاداندیشی با حضور و سخنرانی محمدمهدی ذوالفقارزاده عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، دکتر مهدی فاتح راد عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف و دکتر محمود عیسوی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و ارائه نظر اعضای هیئت علمی موسسه برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ذوالفقارزاده در این نشست گزارشی از عملکرد معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ارائه داد و گفت: در بحث آزاداندیشی در دانشگاه‌ها، کرسی‌های آزاداندیشی نقش مهمی دارند که طی سال‌های شیوع کرونا با توجه به تعطیلی همه فعالیت‌های فرهنگی این کرسی‌ها نیز تعطیل شده بودند.
کرسی‌های آزاداندیشی، راهی برای تحقق آزاداندیشی در دانشگاه‌ها
وی افزود: با توجه به این امر از اوایل مهرماه جاری برگزاری کرسی‌ها به شکلی جدی‌تر دنبال شد و طی دو نامه به روسای دانشگاه‌ها از آن‌ها خواستیم این کرسی‌ها را در پنج قالب گفت‌وگوی آزاد دانشجویی، مناظره، میزگرد، کرسی نقد و مطالبه‌گری و بر اساس شیوه‌نامه‌های جدید برگزار کنند.
این مقام وزارت علوم تاکید کرد: با توجه به پاسخ مقام معظم رهبری به نامه جمعی از دانشگاهیان در سال 1381، تنها قید در کرسی‌های آزاداندیشی «منطق و اخلاق و حقوق معنوی و مادی دیگران» است و وزارت علوم از همه طرف‌ها در این زمینه حمایت می‌کند.
به گفته ذوالفقارزاده اهداف این کرسی‌ها تقویت زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، پویایی فکری، افزایش حس مسئولیت‌پذیری و مسئله‌مندی دانشجویان، ارتقای سطح تعامل و همدلی و تضارب آرا میان افکار و گرایش‌های متنوع، تعدیل شرایط هیجانی و رادیکال فضای دانشجویی به سوی شرایط مسالمت‌آمیز، تمهید گفتمانی و فرهنگی برای سیاست‌گذاری حول مسائل سیاسی کشور است.
مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم افزود: گام اول در زمینه کرسی‌های آزاداندیشی احیا و گام دوم کیفیت ارتقا، تنوع مخاطبان و تنوع برگزارکنندگان است. در زمینه احیای این کرسی‌ها از اول مهر تا 18 دی 1401، تعداد 596 کرسی برگزار کردیم. بر همین اساس میزان برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌های دولتی در سال 1398 حدود 52 کرسی و در سال جاری 72 کرسی بوده است که افزایش 38 درصدی را در همین مدت نشان می‌دهد.
البته بیشترین کرسی‌ها یعنی 57 درصد از کرسی‌ها بین تشکل‌های مختلف، توسط بسیج دانشجویی برگزار شده است که مایل هستیم تشکل‌های دیگر نیز به شکل جدی‌تری در برگزاری کرسی‌ها مشارکت کنند.
وی افزود: موضوعات کرسی‌های آزاداندیشی بیشتر در حوزه فرهنگی اجتماعی و زیرموضوعاتی مانند حوادث اخیر، فضای مجازی و رسانه، مناسبات ایران و امپریالیسم، مطالبه از مسئولان، حجاب و غیره، در حوزه دینی؛ توجه به تاریخ اسلام، معنای زندگی، دینی، پرسشگری دینی، در حوزه سیاسی؛ تغییرات اجتماعی، کنش ارتباطی، آمریکا و جهان غرب، بحران و تنگنای اقتصادی، ایجاد فضای صمیمیت و در حوزه علمی؛ در مورد دین و اخلاق علمی، قرآن پژوهی و فضای معنایی، اقتصاد و اقشار جامعه و سلامت برگزار شده است.
حضور نماینده دستگاه‌ها برای پاسخ به مطالبات دانشجویان در دانشگاه‌ها
ذوالفقارزاده با اشاره به ضرورت تغییرات در آیین‌نامه کرسی‌های آزاداندیشی گفت: در حال اعمال این تغییرات از مسیر و با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی هستیم.
به گفته وی برخی دانشگاه‌ها توانسته‌اند با تحلیل شعار‌ها و مطالبات دانشجویی به درک بهتری از این مطالبات برسند و اکنون مشخص شده مهم‌ترین مطالبات دانشجویی بیان شده در شعار‌ها چه بوده است؛ بنابراین از نماینده دستگاه متولی خواسته شده تا در دانشگاه حضور یابد و به مطالبات دانشجویان پاسخ دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: دو چالش اصلی در کرسی‌های آزاداندیشی این است که به طور کلی در دانشگاه‌ها و در کرسی‌ها حرف جدیدی نداریم و نگاه ما یا به غرب یا به دیگر اندیشمندان است و دوم اینکه فرمالیزم و صورت‌گرایی بر دانشگاه حاکم شده و این امر بر همه شئون دانشگاه سایه انداخته است.
ضرورت توجه و اجرای سند دانشگاه اسلامی
محمود عیسوی نیز در این نشست ضمن اشاره به سند دانشگاه اسلامی گفت: این سند که مدت‌ها برای تدوین آن وقت صرف شده و در سال 1392 نهایی شد، هنوز توسط هیچ کدام از وزارتین علوم و بهداشت به درستی اجرا نشده است.
وی ادامه داد: از 2 سال قبل برای بومی‌کردن سند برای دانشگاه علوم پزشکی فعالیت می‌کنیم، ولی عملیاتی کردن سند به اقتضائاتی نیاز دارد که تا آن‌ها محقق نشود، سند اجرایی نخواهد شد. سند دانشگاه اسلامی محور‌های مختلفی دارد که هر کدام راهبرد‌هایی را شامل می‌شود و برای اجرای هر راهبرد اقداماتی پیش‌بینی شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: اگر دنبال تحول مثبت در کشور هستیم، باید راه‌های منطقی و معقول را برای اجرای آن بیابیم، ولی وقتی فکر راه اجرایی نباشیم، فقط وعده می‌دهیم.
وی در ادامه به توضیح مفهوم آزادی به عنوان مقدمه‌ای برای تحقق آزاداندیشی در دانشگاه‌ها پرداخت و گفت: مفهوم آزادی تعیین‌کننده است، ولی در مورد آن توافق نظر وجود ندارد و محل مناقشه است.
عیسوی گفت: آزادی انسان در اسلام ذیل اراده تشریحی خداوند معنی می‌یابد و خارج از آن معنی ندارد. بر این اساس انسان در همه احوال سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فردی و همه ابعاد آزاد است و تنها شریعت آزادی او را محدود می‌کند.
وی اظهار داشت: آزادی مطلق منجر به دیکتاتوری می‌شود همانطور که رقابت کامل در عرصه اقتصادی به انحصار می‌انجامد، اما در عرصه دانش هیچ حد و مرزی برای کسب دانش در اسلام وجود ندارد همانطور که در حدیث مشهور «اطلبوالعلم ولو بالسین» آمده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه به تعریف مفهوم علم و علم نافع پرداخت و تاکید کرد: در علوم انسانی همه علوم ایدئولوژیک و مبتنی بر جهان بینی هستند، اما چون اندیشمندان غربی مدعی هستند که قوانین آن‌ها جهان‌شمول است، علوم انسانی را مبتنی بر ایدئولوژی نمی‌دانند که درست نیست.
وی ادامه داد: علم نافع علمی است که بر اساس تضارب آرا و آزاداندیشی شکل بگیرد و به پیشرفت جامعه بشری کمک کند، در حوزه‌های علوم اسلامی هیچ محدودیتی برای نقد استاد نیست و با رعایت احترام و اخلاق، طلاب استاد را نقد می‌کنند. همانطور که هیچ کتاب فقهی وجود ندارد که نقد آرای فق‌های قبل باشد.
عیسوی در ادامه به اهمیت دانشگاه به عنوان نهاد منشا تحولات اشاره کرد و گفت: برای مدیریت هر پدیده‌ای که در جامعه رخ می‌دهد، به دانش نیاز داریم که در دانشگاه تولید می‌شود. دانشگاه باید محل حل مشکلات جامعه باشد. علم نافع نیز علمی است که برای حل مشکل و با توجه به آرای دیگران و نقد دیگران به دست آمده باشد.
وی تاکید کرد: آزاداندیشی یعنی آزاد باشیم به اندیشیدن و تضارب آرا، ولی با رعایت اصول و شرایط. متغیر‌های زیادی برای گفتگو و تضارب آرا وجود دارد که برخی از آن‌ها را می‌توان در کتاب «الإحْتِجاجُ عَلی أهْلِ اللّجاج» دید. این کتاب شرح مناظرات ائمه با دگراندیشان در دوره خود است و در آن می‌توان ادب، اخلاق، منطق، نحوه شروع و پایان گفتگو و کلام را مشاهده کرد.
فاتح راد نیز در این نشست به موضوع نسل‌های مختلف دانشگاهی پرداخت و اظهار داشت: نسل اول دانشگاه‌ها که دانشگاه‌های آموزش‌محور هستند، حدود هزار سال قبل و با تاسیس دانشگاه پاریس آغاز به کار کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: در ادامه دانشگاه‌های پژوهش‌محور به عنوان نسل دوم و با تاسیس دانشگاه برلین راه‌اندازی شدند که محور آن‌ها آزادی دانشگاه و استقلال آن از نهاد جامعه بود. دانشگاه‌های لیبرال از نیمه دوم قرن بیستم مطرح شدند که هر چند دانشگاه‌ها در این دوران از وابستگی به نهاد‌های دیگر آزاد شدند، اما تحت شعاع اقتصاد آزاد قرار گرفتند.
وی تاکید کرد: ما باید بر اساس اصول جامعه خود به سوی ایجاد دانشگاه‌های حکمت‌بنیاد (wisdom-based university) پیش برویم، در این زمینه با گروهی مدتی تحقیقاتی انجام شده و کتابی نیز تالیف کرده‌ایم که به زودی منتشر می‌شود.

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: دانشگاه ایرانی آزاداندیشی در دانشگاه ها عضو هیئت علمی دانشگاه کرسی های آزاداندیشی فرهنگی و اجتماعی کرسی ها وزارت علوم تضارب آرا برگزار شد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۵۳۱۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راهکارهایی برای به روزرسانی نقشه جامع علمی کشور

ایسنا/اصفهان جلسه‌ای دیگر از سلسله نشست‌های هیئت اندیشه ورز استان اصفهان، با حضور جمعی از صاحب نظران استان اصفهان به صورت برخط و حضوری با عنوان «نشست تخصصی روز آمدسازی نقشه جامع علمی کشور» در دانشگاه اصفهان برگزار شد.

در نشستی از سلسله نشست‌های هیئت اندیشه ورز استان اصفهان که در دانشگاه اصفهان برگزار شد، رضا انصاری، عضو هیئت علمی گروه مدیریت دانشگاه اصفهان، اظهار کرد: هیئت‌های اندیشه ورز استانی به جهت یاری رساندن به نقشه جامع علمی کشور تشکیل شده است. نقشه جامع علمی کشور یکی از اسناد مهم ملی ما است که در سال‌های گذشته با تاکیدات رهبر معظم انقلاب در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و به تصویب رسید. پیگیری، به روز رسانی و اجرایی کردن نقشه جامع علمی کشور یکی از دغدغه‌های مسئولین کشور در سطوح مختلف است.  

وی با بیان اینکه ستاد علم و فناوری ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده، ادامه داد: ذیل ستاد، هیئت‌های اندیشه ورز استانی شکل گرفته است و در این راستا، یکی از برنامه‌های مهم در دستور کار هیئت اندیشه ورز استان اصفهان که به ریاست حسین هرسیج شکل گرفته، مشارکت در بروز رسانی نقشه جامع علمی کشور است. از این‌رو، دانشگاه اصفهان تصمیم دارد سلسله نشست‌هایی را با حضور اندیشمندان و صاحب‌نظران برای تحقق این مهم در اندیشکده حکمرانی برگزار کند.

در ادامه، علی ذاکری، عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده آینده پژوهی دانشگاه اصفهان،  به بیان نکاتی در خصوص خط‌مشی‌ گذاری در حوزه علم، فناوری و نوآوری و نیز جایگاه فعلی و آینده علمی کشورهای دنیا پرداخت.

تفاوت دو رویکرد «گذشته محور» و «آینده محور» در حوزه برنامه ریزی

این عضو هیئت علمی دانشگاه در تبیین دو رویکرد اساسی در حوزه برنامه ریزی، تشریح کرد: وقتی ما به برنامه‌ریزی فکر می‌کنیم دو رویکرد کلی را می‌توان در نظر گرفت: planning from the past که بر اساس آن برنامه‌ریزی را از گذشته شروع می‌کنید (رویکرد گذشته محور) و تکنیک در حوزه فناوری، تکنیک مهندسی معکوس است. در این مورد، رویکرد راهبردی، تطبیق پذیری است و شما به دنبال شکل‌دهی به آینده نیستند. رویکرد دوم planning from the future است و در این رویکرد ما می‌بینیم که چه چیزهایی از آینده به سمت ما می‌آیند (رویکرد آینده محور) و سعی می‌کنیم آن‌ها را به دست بیاوریم. در واقع، در این حوزه، شناسایی اینکه چه چیزی در آینده ثروت آفرین و ارزش آفرین است به راحتی میسر نیست.

ایران جزء ۱۰ کشور برتر دنیا، در دو حوزه «نانو فناوری» و «بیو فناوری»

ذاکری عنوان کرد: در نگاه به آینده، برخی عوامل مانند دانه‌های زیر خاک هستند که به آن‌ها "emerging issues" به معنای پدیده‌های نوظهور می‌گوییم. داشتن نگاه Backcasting و شناسایی فرصت‌های استراتژیک از اهمیت زیادی برخوردار است. او معتقد است که اگر می‌خواهید سهم بری خودتان را از آینده افزایش دهید، بزرگترین فرصت‌ها در پدیده‌های نوظهوری است که هنوز کسی به سراغ آن‌ها نرفته است. کیون لی می‌گوید اگر می‌خواهید نقشه جامع علمی و فناوری بنویسید باید این نکته را در نظر بگیرید که پدیده‌های نوظهوری که اقتصادهای آینده را شکل می‌دهند چه مواردی هستند. یکی از ویژگی‌های آن‌ها این است که با وجود سرمایه گذاری‌هایی که انجام شده، هنوز کسی صاحب مطلق آن‌ها نیست. در ایران ما توانسته‌ایم در دو حوزه «نانو فناوری» و «بیو فناوری» موفق‌های را کسب کنیم. کشور ایران جزء ۱۰ کشور برتر دنیا در این دو حوزه به شمار می‌رود.  

اهمیت کربن و رد پای کربن در برنامه‌ریزی کشورها

وی یادآور شد: با تاکید بر اینکه آگاهی از رد پای کربن هر فرد، به این معنا که سالانه هر فرد چند تن کربن وارد جو می‌کند، نکته‌ای بسیار مهم است، حسابداری کربن به ما می‌گوید که در ۲۰ سال آینده، در کنار پول، کربن هم یکی از فاکتورهای اصلی در برنامه‌ریزی کشورها خواهد بود. از این‌رو، برای تولید هر کالا دو سوال اساسی مطرح می‌شود؛ اول اینکه هزینه کالای تولید شده چقدر است و ما چقدر می‌توانیم آن را به فروش برسانم؟ به عبارتی، اگر آن را در مقیاس بالا تولید کنیم، هزینه به چه میزان کاهش پیدا می‌کند که ما بتوانیم به نقطه سودآوری برسیم؟ و پرسش دیگر اینکه برای تولید این محصول چقدر کربن وارد جو می‌شود و آیا خریدار حاضر است چنین محصولی که برای آن به این میزان کربن تولید شده را خریداری کند یا خیر؟ همچنین، ۱۳۰ کشور دنیا به این توافق رسیده‌اند که تا افق ۲۰۵۰ رد پای کربن را به صفر برسانند. ما در کشور ناترازی انرژی داریم و چاره‌ای به جز حرکت به سمت انرژی‌های تجدید پذیر نداریم. باید در نظر داشته باشیم که بالاترین توان تابشی دنیا در اختیار ایران است و چیزی که قرن‌ها بزرگترین نقطه ضعف ما بوده، اکنون می‌تواند به بزرگترین نقطه قوت ما تبدیل شود. همچنین، قنات‌هایی که روزی توسط اجداد ما ساخته شدند، از چنین ظرفیتی برخوردارند.

رابطه علم و فناوری خطی نیست

رئیس دانشکده آینده پژوهی دانشگاه اصفهان، در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه ما نمی‌توانیم علم را از فناوری جدا کنیم، گفت: این نکته بسیار مهم است و باید به این فکر کنیم که چطور علم را به فناوری و ثروت تبدیل کنیم. به عبارتی، نگاه ما در ایران، در توزیع علم، تکنولوژی و فناوری، یک نگاه جزیره‌ای است و یک نگاه سیستماتیک و یکپارچه نداریم. تحقق این امر نیازمند این است که در کنار شناسایی پدیده‌های نوظهور، یک نگاه سیستماتیک و یکپارچه به علم، تکنولوژی و نوآوری داشته باشیم. همچنین، نگاهمان به تکنولوژی باید در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای، بخشی و تکنولوژیکال باشد.

همچنین، سید محمد قلمکاریان، عضو هیئت علمی و مسئول نظارت ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه پیام نور استان اصفهان، با تمرکز بر سند و مبانی نقشه جامع علمی کشور، اظهار کرد: مقوله علم و فناوری، از مهمترین زیرساخت‌های پیشرفت کشور و ابزار جدی رقابت در عرصه‌های مختلف است. به این ترتیب تحقق آرمان‌هایی نظیر احیای تمدن عظیم اسلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرو در میان ملت‌ها و کسب آمادگی برای برقراری عدالت و معنویت در جهان، در گرو پیشرفتی همه جانبه در علم است؛ علمی که دارای سه شاخصة عدالت، معنویت و عقلانیت باشد.  

وی ادامه داد: اکنون که ۱۳ سال از عمر نقشه جامع علمی کشور می‌گذرد، فرصت خوبی است که کامیابی‌ها و کاستی‌ها استخراج شود و روز آمدسازی لازم صورت گیرد. دنیای علم مدام در حال تغییر است و ما باید اسناد بالادستی محکم در حوزه های مختلف داشته باشیم.

پیشنهادهای عملی بر اساس پژوهش

در این خصوص، این عضو هیئت علمی دانشگاه پیشنهادهایی را بر اساس پژوهش‌ها ارائه کرد و آن‌ها را بر شمرد وی گفت: با در نظر گرفتن تاثیرات جهانی شدن بر آموزش عالی، باید آمادگی لازم جهت رویارویی با پیامدهای جهانی شدن کسب شود و با برنامه ریزی دقیق، اصولی و حساب شده، زمینه بومی سازی آن‌ها فراهم شود. همچنین، با توجه به اینکه اهداف آموزش عالی بصورت بسیار کلی و بدون در نظر گرفتن تاثیرات جهانی شدن بر آموزش عالی بیان شده است، پیشنهاد می‌شود که اهداف مصوب آموزش عالی به صورت دقیق تبیین و نگاشته شود و در این زمینه پیامدهای جهانی شدن در اولویت قرار گیرد.

قلمکاریان افزود: با توجه به تشکیل و سازماندهی مرکز مطالعات جهانی شدن در کشور و تعیین ریاست آن توسط ریٔیس جمهور، پیشنهاد می‌شود که مرکزی مشابه در شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تاسیس شود و با تعامل و بررسی همه جانبه به ارایٔه راه‌های نهادینه کردن تاثیرات جهانی شدن به ویژه در حوزه اهداف آموزش عالی بپردازند. علاوه بر این، بعد اقتصادی جهانی شدن که اکنون به عنوان یکی از جهات مهم و سرنوشت ساز مطرح است، با عنایت به لزوم تعامل کشور با سازمان‌های جهانی، بانک‌های بین المللی مورد توجه همه جانبه قرار گیرد و روند تاثیر پذیری مثبت آن مشخص شود

مسئول نظارت ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه پیام نور، عنوان کرد: در ارتباط با تاثیرات بعد سیاسی جهانی شدن بایستی آمادگی لازم در دولت به ویژه در نهادهای آموزشی و دانشگاه‌ها پدید آید تا امکان استفاده بهینه از جنبه‌های مثبت اثرات فراهم شود. بعد فرهنگی جهانی شدن به دلیل ویژگی‌های خاص فرهنگ ایرانی و اسلامی توجه ویژه‌ای را می‌طلبد، لذا بایستی ارزش‌ها و هنجارهای اسلامی در مواجهه با پیامدهای جهانی شدن حفظ و صیانت گردد و در این زمینه برنامه‌ریزی و هدف گزینی دقیق صورت پذیرد.

انتهای پیام